ماده 286- اگر دارنده براتي كه بايستي در ايران تأديه شود و بعلت عدم پرداخت اعتراض شده بخواهد از حقي كه ماده 249 براي او مقرر داشته استفاده كند بايد در ظرف يك سال از تاريخ اعتراض اقامه دعوي نمايد. (اصلاحي 26/10/58).

تبصره- هرگاه محل اقامت مدعي عليه خارج از محلي باشد كه وجه برات بايد در آنجا پرداخته شود براي هر شش فرسخ يك روز اضافه خواهد شد.

ماده 287- در مورد برواتي كه بايد در خارجه تأديه شود اقامه دعوي بر عليه برات دهنده و يا ظهرنويسهاي مقيم ايران در ظرف دو سال از تاريخ اعتراض بايد بعمل آيد. (26/10/58).

ماده 288- هر يك از ظهرنويسها بخواهد از حقي كه در ماده 249 به او داده شده استفاده نمايد بايد مواعدي كه به موجب مواد 286 و 287 مقرر است اقامه دعوي كند و نسبت به او موعد از فرداي ابلاغ احضاريه محكمه محسوب است و اگر وجه برات را بدون اينكه بر عليه او اقامه دعوي شده باشد تأديه نمايد از فرداي روز تأديه محسوب خواهد شد.

ماده 289- پس از انقضاء مواعد مقرره در مواد فوق دعوي دارنده برات بر ظهرنويسها و همچنين دعوي هر يك از ظهرنويسها بر يد سابق خود در محكمه پذيرفته نخواهد شد.

ماده 290- پس از انقضاء مواعد فوق دعوي دارنده و ظهرنويسهاي برات بر عليه برات دهنده نيز پذيرفته نمي شود مشروط بر اينكه برات دهنده ثابت نمايد در سر وعده وجه برات را به محال عليه رسانيده و در اين صورت دارنده برات فقط حق مراجعه به محال عليه خواهد داشت.

ماده 291- اگر پس از انقضاي موعدي كه براي اعتراض و ابلاغ اعتراض - نامه يا براي اقامه دعوي مقرر است برات دهنده يا هر يك از ظهرنويسها به طريق محاسبه يا عنوان ديگر وجهي را كه براي تأديه برات به محال عليه رسانيده بود مسترد دارد دارنده برات برخلاف مقررات دو ماده قبل حق خواهد داشت كه بر عليه دريافت كننده وجه اقامه دعوي نمايد.

مبحث دهم

در اعتراض (پروتست)

ماده 293- اعتراض در موارد ذيل بعمل مي آيد:

1. در مورد نكول.

2. در مورد امتناع از قبول يا نكول.

3. در مورد عدم تأديه.

اعتراض نامه بايد در يك نسخه تنظيم و به موجب امر محكمه بدايت به توسط مأمور اجراء به محل اقامت اشخاص ذيل ابلاغ شود:

1. محال عليه.

2. اشخاصي كه در برات براي تأديه وجدعندالاقتضاء معين شده اند.

3. شخص ثالثي كه برات را قبول كرده است.

اگر در محلي كه اعتراض بعمل مي آيد محكمه بدايت نباشد وظايف او با رعايت ترتيب به عهده امين صلح يا رئيس ثبت اسناد يا حاكم محل خواهد بود.

ماده 294- اعتراضنامه بايد مراتب ذيل را دارا باشد:

1. سواد كامل برات با كليه محتويات آن اعم از قبولي و ظهرنويسي و غيره.

2. امر به تأديه وجه برات.

مأمور اجراء بايد حضور يا غياب شخصي كه بايد وجه برات را بدهد و علل امتناع از تأديه يا از قبول و همچنين علل عدم امكان امضاء يا امتناع از امضاء را در ذيل اعتراضنامه قيد و امضاء كند.

ماده 295- هيچ نوشته اي نمي تواند از طرف دارنده برات جاي گير اعتراضنامه شود مگر در مواد مندرجه در مواد 261 - 262 – 263 راجع به مفقود شدن برات.

ماده 296- مأمور اجراء بايد سواد صحيح اعتراضنامه را به محل اقامت اشخاص مذكور در ماده 293 بدهد.

ماده 297- دفتر محكمه يا دفتر مقاماتي كه وظيفه محكمه را انجام مي دهند بايد مفاد اعتراضنامه را روز به روز به ترتيب تاريخ و نمره در دفتر مخصوصي كه صفحات آن به توسط رئيس محكمه يا قائم مقام او نمره و امضاء شده است ثبت نمايند درصورتي كه محل اقامت برات دهنده يا ظهرنويس اولي در روي برات قيد شده باشد دفتر محكمه بايد آنها را توسط كاغذ سفارشي از علل امتناع از تأديه مستحضر سازد.

مبحث يازدهم

برات رجوعي

ماده 298- برات رجوعي براتي است كه دارنده برات اصلي پس از اعتراض براي دريافت وجه آن و مخارج صدور اعتراضنامه و تفاوت نرخ به عهده برات دهنده يا يكي از ظهرنويسها صادر مي كند.

ماده 299- اگر برات رجوعي به عهده برات دهنده اصلي صادر شود تفاوت بين نرخ مكان تأديه برات اصلي و نرخ مكان صدور آن به عهده او خواهد بود و اگر برات رجوعي به عهده يكي از ظهرنويسها صادرشود مشاراليه بايد از عهده تفاوت نرخ مكاني كه برات اصلي را در آن جا معامله يا تسليم كرده است و نرخ مكاني كه برات رجوعي در آنجا صادر شده است برآيد.

ماده 300- به برات رجوعي بايد صورت حسابي (حساب بازگشت) ضميمه شود، در صورتحساب مزبور مراتب ذيل قيد مي گردد:

1. اسم شخصي كه برات رجوعي به عهده او صادر شده است.

2. مبلغ اصلي برات اعتراض شده.

3. مخارج اعتراضنامه و ساير مخارج معموله از قبيل حق العمل صراف و دلال و وجه تمبر و مخارج پست و غيره.

4. مبلغ تفاوت نرخهاي مذكور در ماده (299).

ماده 301- صورت حساب مذكور در ماده قبل بايد توسط دو نفر تاجر تصديق شود بعلاوه لازم است برات اعتراض شده و سواد مصدقي از اعتراض نامه به صورت حساب مزبور ضميمه گردد.

ماده 302- هرگاه برات رجوعي به عهده يكي از ظهرنويسها صادر شود علاوه بر مراتب مذكور در مواد 300 و 301 بايد تصديق نامه كه تفاوت بين نرخ مكان تأديه برات اصلي و مكان صدور آن را معين نمايد ضميمه شود.

ماده 303- نسبت به يك برات صورتحساب بازگشت متعدد نمي توان ترتيب داد و اگر برات رجوعي به عهده يكي از ظهرنويسها صادر شده باشد حساب بازگشت متوالياً به توسط ظهرنويسها پرداخته مي شود تا به برات دهنده اولي برسد. تحميلات براتهاي رجوعي را نمي توان تماماً بر يك نفر وارد ساخت هر يك از ظهرنويسها و برات دهنده اولي فقط عهده دار يك خرج است.

ماده 304- خسارت تأخير تأديه مبلغ اصلي برات كه بواسطه عدم تأديه اعتراض شده است از روز اعتراض و خسارت تأخير تأديه مخارج اعتراض و مخارج برات رجوعي فقط از روز اقمه دعوي محسوب مي شود.

مبحث دوازدهم

قوانين خارجي

ماده 305- در مورد برواتي كه در خارج ايران صادر شده شرايط اساسي برات تابع قوانين مملكت صدور است.

هر قسمت از ساير تعهدات براتي (تعهدات ناشي از ظهرنويسي ضمانت قبولي و غيره) نيز كه در خارجه بوجود آمده تابع قوانين مملكتي است كه تعهد در آن جا وجود پيدا كرده است معذالك اگر شرايط اساسي برات مطابق قانون ايران موجود و يا تعهدات براتي موافق قانون ايران صحيح باشد كساني كه در ايران تعهداتي كرده اند حق استناد به اين ندارند كه شرايط اساسي برات يا تعهدات براتي مقدم بر تعهد آنها مطابق با قوانين خارجي نيست.

ماده 306- اعتراض و بطور كلي هر اقدامي كه براي حفط حقوق ناشيه از برات و استفاده از آن در خارجه بايد بعمل آيد تابع قوانين مملكتي خواهد بود كه آن اقدام بايد در آنجا بشود.

ادامه مطلب در بخش بیست و چهارم