سوسیالیسم

سوسیالیسم (به انگليسي: Socialism) اندیشه‌ای سياسي، اقتصادي و اجتماعي است که برای ایجاد یک نظم اجتماعی مبتنی بر انسجام همگانی می‌کوشد، جامعه‌ای که در آن تمامی قشرهای اجتماع سهمی برابر در سود همگانی داشته‌ باشند.

هدف سوسیالیسم لغو مالكيت خصوصي ابزارهاي توليد و برقراري مالكيت اجتماعي بر ابزارهای تولید است. این « مالکیت اجتماعی » ممکن است مستقیم باشد، مانند مالکیت و اداره صنايع توسط شوراهای کارگری، یا غیر مستقیم باشد، از طریق مالکیت و ادارهٔ دولتی صنایع.

اگر چه اندیشه‌های مبتنی بر لغو مالکیت خصوصی پیشینه زیادی در تاریخ دارد ولی جنبش سوسیالیستی بیشتر پس از شکل‌گیری جنبش كارگري در قرن نوزدهم میلادی اهمیت سیاسی پیدا کرد. در آن قرن حزب هاي گوناگون که خود را سوسیالیست، سوسيال دموكرات و كمونيست مي ناميدند با هدف لغو مالكيت خصوصي در اروپا و آمريكا شکل گرفت.

اما برخلاف تعریف رایج در سطح جهانی از سوسیالیسم، لغو مالکیت خصوصی به خودی خود نمی‌تواند توضیح کاملی را در مورد سوسیالیسم بدست دهد. لنين در دولت و انقلاب می‌نویسد استراتژِی کمونیسم لغو مالکیت خصوصی بر ابزار تولید و الغای کار مزدی است. کمونیسم جامعه ایست که در آن هر کس بر طبق استعداد هایش کار می‌کند و بر اساس نیازش از مواهب آن بهره مند می‌شود. دست یافتن به چنین نظامی ملزومات خاص خود را دارا است. از جمله می‌توان مرحله انتقالی یا فاز پایینی را نام برد شرط دست یافتن به چنین نظامی بسط آگاهی طبقاتی و سازمان یابی کارگران حول منافع طبقاتی مشترک خویش است که خود به نبرد طبقاتی سرنوشت سازی تبدیل می‌شود در این نبرد پرولتاريا سرانجام به پیروزی دست می‌یابد و بساط دنیای کهن جور و ستم روبیده می‌شود. در این هنگام دولت سرمایه داران سرگون شده و به جای آن دولت سوسیالیستی یا حکومت کارگری بر مسند قدرت می‌ایستد. وظیفه این دولت دفاع از دست ‌آوردهای اقتصادی - سیاسی کارگران و سرکوب توطئه گری ها و سنگ اندازی طبقه بورژوازي و هدایت جامعه بسوی جامعه‌ای بدون طبقه ‌است. در این مرحله طبقات هنوز ملغی نشده‌اند. ضرورت وجودی دولت وجود دارد. اما سوسیالیسم دوره گذار بسوی زوال هر گونه دولتی است. دوره گذار لغو طبقات اجتماعی است. در واقع سوسیالیسم حکومت کارگری است.

پیروزی شاخه بلشويك حزب سوسيال دموكرات روسيه در انقلاب اكتبر روسيه موجب انشعابی بزرگ در جنبش سوسیالیستی جهان شد و حزب ‌هایی که با روش بلشويك ها موافق نبودند (اغلب با نام حزب سوسیال دموکرات) مدافع حقوق كارگران شدند.

برگزاری تظاهرات و راهپيمايي اول ماه مه (ارديبهشت) در دفاع از حقوق کارگران از فعالیت ‌های همیشگی حزب ‌های سوسیالیست در بیشتر کشورهای جهان است.

در سدهٔ بیستم حزب ‌های سوسیالیست یا سوسیال دموکرات (با برنامه ‌هایی که به درجات مختلف سوسیالیستی است) در بسیاری از کشورهای اروپایی به قدرت رسیدند.

ادوارد برنشتاين، متفکر سوسيال دموكرات و از رهبران بزرگ سوسیال دموکراسی در آلمان مي گويد: « سوسیالیسم چیزی نیست جز اِعمال اصل دموكراسي در اقتصاد ».

با قلم 

محرم سعيدي