آمریکا 1994

برای نخستین بار در تاریخ جام جهانی تعداد تماشاچیان مسابقات از مرز ۳ میلیون نفر گذشت. این بار جام جهانی در کشوری برگزار می‌شد که فوتبال در مقابل ورزش‌های دیگری چون بیسبال، بسکتبال و فوتبال آمریکائی محبوبیت کمتری داشت.

فیفا با توجه به درخشش کامرون در دوره پیشین، سهمیه آفریقا را که ۲ تیم بود به ۳ تیم افزایش داد. هر چند کامرون در همان دور مقدماتی از گردونه مسابقات حذف شد، اما نیجریه که برای اولین بار به جام جهانی آمده بود، نشان داد که جهش فوتبال آفریقا در چند سال اخیر اتفاقی نبوده است. نیجریه از گروهش بالاتر از آرژانتین، بلغارستان و یونان به مرحله بعدی صعود کرد.

به‌جز نیجریه، کشورهای عربستان سعودی و یونان دیگر تازه‌واردان به جام جهانی بودند. تیم ملی روسیه نیز برای نخستین بار مستقل از دیگر جمهوری‌های سابق اتحاد شوروی به جام جهانی می‌آمد و آلمان شرقی و آلمان غربی، پس از اتحادشان برای نخستین بار در قالب تیم ملی آلمان به میدان آمدند.

نیجریه در یکی از مشکل‌ترین گروه‌های این دوره بالاتر از تیم‌های بلغارستان، آرژانتین و یونان به‌عنوان صدرنشین گروه صعود کرد. در این گروه آرژانتین بار دیگر مارادونا، ستاره افسانه‌ای خود را که مدتی به خاطر مصرف مواد مخدر محروم بود، در اختیار داشت. آرژانتین در دو بازی نخست خود در دور مقدماتی پیروز شد، اما پس از اینکه جواب آزمایش مارادونا در خصوص استفاده از داروهای نیروزا مثبت درآمد و این بازیکن از ادامه بازی‌ها محروم شد، شیرازه این تیم از هم پاشید. این تیم در بازی آخرش در دور مقدماتی از بلغارستان شکست خورد و به‌عنوان تیم سوم گروهش در مرحله یک‌هشتم نهائی مقابل رومانی قرار گرفت که مغلوب هنرنمائی گئورگ هاجی، کاپیتان این تیم و دیگر بازیکنان رومانی شد و از دور رقابت‌ها حذف شد.

در مرحله یک‌چهارم نهائی به‌جز برزیل، ۷ تیم دیگر اروپائی بودند، بدین‌ترتیب تیم‌های اروپائی که هیچ‌گاه خارج از اروپا به جام دست نیافته بودند، شانس آنها برای شکستن این طلسم قدیمی یک به ۷ بود. آلمان، ایتالیا، بلغارستان، رومانی، هلند، اسپانیا، سوئد و برزیل ۸ تیم برتر این مسابقات بودند. در این مرحله ایتالیا، برزیل و سوئد به ترتیب اسپانیا، هلند و رومانی را شکست دادند و به نیمه‌نهائی راه یافتند. در چهارمین بازی این مرحله آلمان، مدافع عنوان قهرمانی مقابل بلغارستان قرار گرفت که بلغارها موفق شدند با دو گل هریستو استویچکوف و یوردان لچکوف در کمال ناباوری آلمان را شکست دهند و به نیمه‌نهائی راه یابند.

در نیمه نهائی ایتالیا مقابل بلغارستان پیروز شد و برزیل، سوئد را شکست داد. بار دیگر ایتالیا و برزیل مانند جام ۱۹۷۰ در فینال مقابل هم قرار گرفتند و این بار هرکدام برای دستیابی به چهارمین جم به میدان رفتند. بازی فینال پس از ۱۲۰ دقیقه بدون گل پایان یافت و برزیل موفق شد در ضربات پنالتی با نتیجه ۳ بر ۲ ایتالیا را شکست دهد و نخستین تیمی شود که ۴ بار در جام جهانی به قهرمانی دست می‌یابد. این نخستین بار بود که در بازی فینال، قهرمان جام را با ضربات پنالتی پس از پایان وقت اضافی مشخص می‌کردند.

در بازی رده‌بندی سوئد در یک بازی پرگل بلغارستان را شکست داد و به مقام سومی دست یافت. هریستو استویچکوف کاپیتان تیم بلغارستان و اولگ سالنکو هرکدام با ۶ گل زده به‌عنوان بهترین گلزنان جام شناخته شدند و فیفا روماریو مهاجم تیم ملی برزیل را به‌عنوان بازیکن برتر جام معرفی کرد. در یکی از نادرترین اتفاقات تاریخ فوتبال، آندرس اسکوبار مدافع تیم ملی کلمبیا در بازی مقابل آمریکا گلی را به اشتباه وارد دروازه خودی کرد که منجر به شکست و حذف کلمبیا از بازی‌ها شد. این بازیکن پس از بازگشت به کلمبیا هدف گلوله هواداران افراطی فوتبال قرار گرفت و کشته شد.

فرانسه ۱۹۹۸

جام ۱۹۹۸ نخستین دوره‌ای بود که تعداد تیم‌های شرکت‌کننده از ۲۴ تیم به ۳۲ تیم افزایش یافت. به همین دلیل سهمیه آسیانیز به ۴ و ۵ تیم افزایش پیدا کرد. ژاپن، کرواسی، جامائیکا و آفریقای‌جنوبی برای نخستین بار بخت خود را در جام جهانی آزمایش می‌کردند. تیم ملی ایران پس از گذر از چندین مسابقه نفسگیر در مرحله انتخابی آسیا تقریباً امیدش را از دست داده بود؛ چین، کره‌جنوبی، ژاپن و عربستان سعودی به جام فرانسه راه پیدا کرده بودند و برای ایران فقط یک شانس باقی مانده بود؛ شکست استرالیا.

ایران در بازی رفت میزبان استرالیا بود که این بازی یک و یک به تساوی کشید. در بازی برگشت ایران با توجه به گل خورده در زمین خود، برای رسیدن به فرانسه، نیاز به برد و یا حداقل یک تساوی ۲ بر ۲ به بالا داشت. این بازی که روز هشتم آذر ۱۳۷۶ در ملبرن استرالیا برگزار می‌شد با تساوی ۲ بر ۲ دو تیم صعود ایران پس از ۲۰ سال به جام جهانی به خاطر گل زده بیشتر در خانه حریف، قطعاً روزی تاریخی برای هواداران فوتبال ایران بود.

ایران در دور مقدماتی با تیم‌های یوگسلاوی، آلمان و آمریکا همگروه شد. دو باخت در مقابل تیم‌های یوگسلاوی و آلمان و یک پیروزی مقابل آمریکا نتیجه کار ایران در این جام بود. هر چند ایران نتوانست از گروهش صعود کند، اما موفق شد نتیجه بهتری نسبت به نخستین حضور خود در جام جهانی به‌دست آورد. حمید استیلی و مهدی مهدوی‌کیا دو بازیکنی بودند که برای ایران در مقابل آمریکا دو گل به ثمر رساندند.

در این جام، تیم‌ها در ۸ گروه ۴تائی تقسیم شدند که ۲ تیم نخست هر گروه به دور یک‌هشتم نهائی راه یافتند. ۱۶ تیم صعود کرده این‌بار ترکیبی نسبتاً متعادل‌ از تیم‌های اروپائی و آمریکای‌جنوبی بود. نیجریه تنها تیم حاضر در جمع ۱۶ تیم برتر جام بود که به منطقه‌ای به‌جز این دو قاره جهان تعلق داشت.

شگفتی‌ساز این بازی‌ها کرواسی بود که برای نخستین بار، مستقل از یوگسلاوی به بازی‌ها راه پیدا کرده بود. در یک‌هشتم، این تیم رومانی را شکست داد و در مرحله یک‌چهارم نهائی مقابل آلمان قرار گرفت که با توجه به قهرمانی خود در جام ملت‌های اروپای ۱۹۹۶ از مدعیان اصلی قهرمانی جام فرانسه محسوب می‌شد. این بازی با نتیجه ۳ بر صفر به سود کرواسی پایان یافت و آلمان برای دومین دوره پیاپی از رسیدن به نیمه‌ نهائی جام جهانی باز ماند. به‌جز کرواسی که در اولین حضور خود، توانسته بود به نیمه‌نهائی راه یابد، تیم‌های برزیل، فرانسه و هلند دیگر تیم‌های راه یافته به این مرحله بودند. در این مرحله برزیل مقابل هلند در ضربات پنالتی به پیروزی رسید و فرانسه میزبان بازی‌ها، کرواسی را شکست داد. در بازی رده‌بندی هلند و کرواسی به میدان رفتند که کرواسی موفق شد با شکست دادن حریفش، به مقام سومی جام دست یابد. بازی فینال بین برزیل و فرانسه برگزار شد و در مسابقه‌ای که بیشتر در اختیار تیم میزبان بود، فرانسوی‌ها موفق شدند با ۳ گل، مدافع عنوان قهرمانی را شکست دهند و برای نخستین بار در زمره قهرمانان جام جهانی قرار گیرند. پس از ۲۰ سال، دوباره برگزارکننده بازی‌ها توانست جام را در خانه نگه دارد. داور سوکر، مهاجم تیم کرواسی با ۶ گل زده در صدر جدول گلزنان جای گرفت و رونالدوی برزیلی از سوی فیفا به کفش طلائی دست یافت.

 با سپاس

محرم سعیدی